Fənnin adı:

Mülki müdafiə və ilk tibbi yardım

Akademik  yarım il:

2024-2025

II yarımil

Fənnə ayrılan saatlar:

60

Tədris forması:

(ənənəvi/məsafədən)

Ənənəvi

Fənnin krediti:

5

Fənn  müəllimi:

dos, b.f.d. Zamanova Sevda Xasay q

Dil səviyyəsi/ Fakültə

İngilis və fransız dilləri

Qrup:

Dərs saatları:

322 a – 322 b

II, III saat

Məsləhət saatları

Fənn üzrə qrup rəhbəri:

Əsgərova Mətanət b/m

Fənn müəlliminin email adresi

MS Teams hesabı:

[email protected]

Tərtib etdi:

Müəllimin adı, soyadı, ata adı :

dos, b.f.d, Zamanova Sevda Xasay q

İmza:

Ballar

Qiymət

Hərfi işarəsi

0-50

Qeyri-kafi

F

51-60

Qənaətbəxş

E

61-70

Kafi

D

71-80

Yaxşı

C

81-90

Çox yaxşı

B

91-100

Əla

A

Həftə

saat

Мювзунун ады

Mövzuya aid bölmələr

Təlim nəticələri

Oxu materialı

                                                       Fювгяладя щалларда щяйат фяалиййятинин тящлцкясизлийи - Мцлки мцдафия

I

2

М-1

Мцасир шяраитдя мцлки мцдафиянин məqsəd вя вязифяляри

 Фювгяладя щаллар заманы ящалинин мцщафизясинин ясас цсуллары вя принсипляри

MM dəstələri və xidmətləri

Mülki müdafiə sisteminin Azərbaycan Respublikasında yaranması Fövqəladə hallar zamanı mülki müdafiənin məqsədləri və vəzifələri. 

Mülki müdafiənin təşkil edilmə prinsipləri. Фювгяладя щаллар заманы ящалинин мцщафизясинин ясас цсуллары.

Azərbaycan Respublikası ərazisinin mülki müdafiə üzrə zonalara, mülki müdafiə üzrə şəhərlərin qruplara bölünməsi və ən mühüm təsərrüfat obyektlərinə mülki müdafiə üzrə dərəcələrin verilməsi

MM dəstələri və xidmətləri.

   Fövqəladə hallar zamanı mülki müdafiənin məqsədlərini, vəzifələrini, prinsiplərini və ящалинин мцщафизясинин ясас цсулларыnı araşdırır və təhlil edir

 MM üzrə dərəcələrin verilməsi qaydalarını şərh edir

   MM dəstələrini qruplaşdırmağı bacarır,    MM xidmətlərinin vəzifələrini təhlil edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

                                       М-2   Fövqəladə halların (hadisələrin) təsnifatı və onların xarakteristikası (16 saat)

I

2

М-2.1

 Fövqəladə halların тяснифатı.

Tехноэен характерли ФЩ

FH anlayışı. FH  zədələyici  amilləri. Fövqəladə halların müxtəlif kateqoriyalara görə təsnifatı

Texnogen mənşəli fövqəladə hallar:  yaranma səbəbləri,  insan orqanizminə və ətraf mühitə təsiri. Texnogen mənşəli fövqəladə hallar  zamanı əhalının davranışı.

Azərbaycan Respublikası ərazisində baş verə biləcək texnogen xarakterli FH

FH  zədələyici  amillərini və təhlükəli amilləri fərqləndirir

Fювгяладя щаллар йарандыгда илкин давраныш гайдаларыны, щансы гцввялярин бу ишя ъялб олуна биляъяйини, илкин олараг щансы тядбирлярин эюрцлмяси ардыъыллыглığını  müzakirə edir.

Azərbaycan Respublikası ərazisində baş verə biləcək texnogen xarakterli FH növlərini müqayisə edir və baş verən zaman davranış qaydalarına əməl etməyi təsvir edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

II

2

М-2.2

Сцлщ дюврцндя йаранмыш фювгяладя щаллар: tябии фялакятляр (2 saat)

Təbii mənşəli fövqəladə hadisələrin təsnifatı. Təbii fəlakətlərin insan orqanizminə və ətraf mühitə təsiri.  Təbii mənşəli fövqəladə hallar  zamanı əhalının davranışı.

Azərbaycan Respublikası ərazisi üçün səciyyəvi olan təbii mənşəli FH

Təbii fəlakətlərin insan orqanizminə və ətraf mühitə təsirinin fəsadlarını araşdırır.  Təbii mənşəli fövqəladə hallar  zamanı əhalının davranışı qaydalarını şərh edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

II

2

М-2.3

Еколожи характерли фювгяладя щаллар

Ekoloji xarakterli fövqəladə hallar: təsnifatı.

Atmosferin (mühitin) tərkibi və xassələrinin dəyişməsi  ilə əlaqədar FH

 Yerin (torpağın, yer təkinin və səthinin)  vəziyyətinin  dəyişməsi  iə əlaqədar FH

 Hidrosferin (su mühitinin) vəziyyətinin dəyişməsi ilə əlaqədar  FH

  Biosferin vəziyyətinin dəyişməsi ilə əlaqədar FH

Ekoloji xarakterli fövqəladə halları təsnif edir, baş vermə səbəblərini  təhlil edir, hadisələrin nəticələrini araşdırır

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

III

2

М-2.4

Сосиал сийаси характерли фювгяладя щаллар

Sosial siyasi xarakterli fövqəladə hallar: təsnifatı.

 Sosial xarakterli FH: təsnifatı.

Siyası  xarakterli FH: təsnifatı

Sosial siyasi xarakterli fövqəladə halların təsnif edir, baş vermə səbəblərini  təhlil edir, hadisələrin nəticələrini araşdırır

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

III

2

М-2.5

Мцщарибя дюврцндя баш верян фювгяладя щаллар: Нцвя силащы

Nüvə silahı və Nüvə silahının zədələyici amilləri:

-Zərbə dalğası

-İşıq şüalanması haqqında anlayış

-Nüfuzedici (ionlaşdırıcı) radiasiya haqqında anlayış  (alfa, beta, qamma və neytron şüalanması)

-Radioaktiv zəhərlənmə haqqında anlayış.

-Elektromaqnit impulsu

Nüvə zədələnmə ocağında əhalinin davranışı

Nüvə silahı və zədələyici amillərini, insanlara təsirinin nəticələrini təhlil edir və ilk yardım tədbirlərini şərh edir..

Nüvə zədələnmə ocağında əhalinin davranış qaydalarını təhlil edir.

Şüa xəstəliyinin dərəcələrini, inkişaf dövrlərini, ilk yardım tədbirlərini, profilaktikasını açıqlayır

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

IV

2

М-2.6

Кимйяви силащ

Kimyəvi silah.  Kimyəvi silah məqsədilə işlədilən zəhərləyici maddələrin təsnifatı,  insan orqanizminə təsiri, ilk yardım. 

Güclü təsirli zəhərləyici maddələr (GTZM), güclü təsirli zəhərləyici maddələrin (ammonyak, dəm qazı, xlor, sulfat turşusu), insan orqanizminə təsiri,  ilk yardım.

Kimyəvi silahla zədələnmə ocağında əhalinin davranışı

Kimyəvi silah məqsədilə işlədilən zəhərləyici maddələrin təsnif edir, insan orqanizminə təsirini təhlil edir, ilk yardım etməyi nümayiş edir

GTZM-in insan orqanizminə təsirini təhlil edir,  ilk yardım etməyi nümayiş edir

Kimyəvi silahla zədələnmə ocağında əhalinin davranışı qaydalarını şərh edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

IV

2

M-2.7

Bактериоложи силащ

Bakterioloji silah. Bakterioloji silah məqsədilə işlədilən xəstəliktörədici  mikroorqanizmlər   (bakteriyalar, viruslar, göbələklər), toksinlər. Xüsusi təhlükəli infeksiyalar (vəba, taun, təbii çiçək)

Bakterioloji zədələnmə ocağında aparılan mühafizə tədbirləri: karantin və observasiya.

Bakterioloji silahla zədələnmə ocağında əhalinin davranışı

Bakterioloji silah məqsədilə işlədilən xəstəliktörədici  mikroorqanizmləri, toksinlərin təsirini müzakirə edir.

Aparılan mühafizə tədbirlərini karantin və observasiya rejimlərini fərqləndirir və təhlil edir.

Zədələnmə ocağında əhalinin davranışı qaydalarını şərh edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

V

2

M-2.8

Мцасир ади гырьын васитяляри

Müasir qırğın vasitələri: təsnifatı (yandırıcı, dağıdıcı, geofiziki, optik, akustik, psixoloji) insanlara zədələyici təsiri. Ən müasir silahlar. Müasir qırğın vasıtələrindən istifadə zamanı əhalinin davranışı

Müasir qırğın vasitələrinin təsnif edir, zədələyici təsirlərini araşdırır.

Ən müasir silahların təsirini müqayisə edir

Müasir qırğın vasıtələrindən istifadə zamanı əhalinin davranışı qaydalarını təhlil edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

М-3

Фювгяладя щаллар заманы ящалинин мцщафизясиnin  təşkili (12 saat)

V

2

М-3.1

Fövqəladə halların qarşısının alınması. Ятраф мцщитин вязиййятиня мцнтязям мцшащидя вя  нязарятин тяшкили

Мцлки Мцдафия системиндя рабитянин вя хябярдарлыьын тяшкили. Хябярдарлыг сигналлары  

Fövqəladə hallar zamanı şəraitin qiymətləndirilməsi, proqnoz və kəşfiyyat üsulu.

Radiasiya, kimyəvi və bakterioloji şəraitin qiymətləndirilməsi

Мцлки Мцдафия системиндя рабитянин вя хябярдарлыьын тяшкили. Mülki müdafiə siqnalları və əhalinin davranış qaydaları.

Müasir dövrdə xəbərdarlıq siqnallarının verilmə mənbələri

Fövqəladə hallar zamanı şəraitin qiymətləndirilməsini, proqnoz və kəşfiyyat üsulunu öyrənir, üsulları yerinə yetirməyi bacarır.

Мцлки Мцдафия системиндя рабитянин вя хябярдарлыьын тяшкилиni bacarır. Mülki müdafiə siqnalları verilən zamanı  əhalinin davranış qaydalarını təhlil edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

VI

2

М-3.2

Ящалинин далдаланмасынын тяшкили

Kollektiv mühafızə qurğularının təsnifatı: sığınacaq, radiasiya əleyhinə daldalanacaq (RƏD) və sadə daldalanacaq

Kollektiv mühafizə qurğuları və onlardan istifadə qaydaları

Mühafizə qurğularında əhalinin davranışı

Kollektiv mühafızə qurğularının təsnifatını sığınacaq, radiasiya əleyhinə daldalanacaq (RƏD) və sadə daldalanacaqları ayırd etməyi bacarır.

Kollektiv mühafizə qurğuları və onlardan istifadə qaydalarını  müzakirə edir

Mühafizə qurğularında əhalinin davranışını təhlil edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

VI

2

М-3.3

Ящалинин кючцрцлмяси вя йерляшдирилмяси  

Köçürmə tədbirlərinin planlaşdırılması. Köçürülmənin növləri.

Əhalinin köçürülmə zamanı davranışı.

Təhlükəsiz zona: ona verilən tələblər

Köçürmə tədbirlərinin planlaşdırılmasını bacarır. Köçürülmənin növlərini ayırd edir

Təhlükəsiz zonaya  verilən tələbləri təhlil etməyi bacarır

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

VII

2

М-3.4

Фярди мцщафизя васитяляри və onlardan istifadə qaydaları

Fərdi mühafizə vasitələrinin təyinatı və təsnifatı. 

Tənəffüs üzvlərini mühafizə edən vasitələr: izoləedici və süzücü əleyhqazlar, uşaq mühafizə kamerası, respiratorlar, toz əleyhinə parça maskalar və əlaltı vasitələr.

Dərinin mühafizə vasitələri: izoləedici, süzücü.

Tibbi mühafizə vasitələri: fərdi  aptekçə, Fərdi kimya əleyhinə paket, fərdi sarğı paketi və onlardan istifadə qaydası

Fərdi mühafizə vasitələrinin təsnif etməyi bacarır.

İzoləedici və süzücü əleyhqazlardan istifadə etməyi öyrənir bə bacarır.

Fərdi Tibbi aptekçə, Fərdi kimya əleyhinə paket, fərdi sarğı paketi ilə tanış olurlar və onlardan istifadə etməyi bacarır

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

VII

2

М-4

Фювгяладя щалларын нятиъяляринин арадан галдырылмасы тядбирляри

Qəza-xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin təşkili və aparılması

Nüvə  zədə ocağında aparılan xilasetmə işləri.

Radiasiya təhlükəli obyektlərdə zərərsizləşdirilmənin növləri: dezaktivasiya, tam və qismən sanitariya təmizlənməsi.

Kimyəvi zədələnmə ocağında təxirəsalınmaz  tədbirlər və  xilasetmə işləri.

Bakterioloji zədələnmə ocağında aparılan xilasetmə və digər təxirəsalınmaz  tədbirlərin təşkili—dezinfeksiya, dezinseksiya, deratizasiya

Zədə ocağında aparılan xilasetmə işlərinin növlərini araşdırır, xilasetmə və digər təxirəsalınmaz  tədbirlərin təşkilini,  yerinə yetirməyi bacarır

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002. PDF. Panaseya.az sayt

VIII

2

М-5

Fövqəladə hallara qarşı  əhalinin мяняви психоложи щазырлыьы

Fövqəladə halların adamların psixi halına və iş qabiliyyətinə təsiri. Psixoloji  hazırlığın  əsas  məqsədləri.  MM  sistemində  mənəvi –psixoloji  hazırlığın  forma  və  metodları.

Fövqəladə halların insanların psixi halına və iş qabiliyyətinə təsirini təhlil etməyi bacarırlar. Psixoloji  hazırlığın  əsas  məqsədlərini şərh edir və yerinə yetirməyi bacarırlar. 

MM  sistemində  mənəvi –psixoloji  hazırlığın  forma  və  metodlarını təhlil edir

S.Zamanova, N.Məmmədova :”Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” (Mülki müdafiə) 2016. H.O.Ocaqov “Mülki müdafiə” 2000 il. H.O.Ocaqov “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 2002.

PDF.

 Panaseya.az sayt

Fövqəladə hallar zamanı ilk tibbi yardımın əsasları (30 saat)

VIII

2

М-1

Dərmanların növləri, orqanizmə təsiri daxil olma və xaric olma yolları.

İlkin yardım zamanı tətbiq edilən dərman maddələri

Дярманларын нювляри, formaları. Дярманларын  организмя тясири. Dərman maddələrin daxil edilmə və хариъ олма йоллары.  Дяри алты, язяля дахили инйексийаларын вурулмасы texnikası.

Наркотик вя гейри наркотик аналгетикляр. Ürək fəaliyyətini stimulə edən dərman maddələri.  Спазмолитикляр. Qан лахталандыран вя лахталанма ялейщи дярман маддяляри. Qizdırma əleyhi dərman maddəıəri 

Dərmanlar, növləri, formalarını müzakirə edirlər, daxil olma və xarıс olma yollarını analiz edirlər. Dərialtı inyeksiya etməyi bacarır.

Müxtəlif hadisələr zamanı ilkin yardım məqsədi ilə tətbiq edilən dərman vasitələrini təhlil edir, onlardan istifadə etməyi bacarır.

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006.

T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

IX

2

М-2

Хястяляря гуллуьун ящямиййяти. Бядян щяраряти, нябз, артериал тязйиг, тяняффцs: тяйини вя гиймятляндирилмяси.

Ган дювранына тясир тядбирляри

Xəstələrə qulluğun əhəmiyyəti.   Yатаг йаралары və профилактикасы.

Bədən tемпературu. Термометриya.  Nəbzin təyin edilməsi. Atrerial təzyiqin təyin edilməsi.Tənəffüs tezliyinin müəyyən edilməsi.

Банкаларын, хардал йахмаларынын, исидиъи компреслярин гойулмасы, иситгаъдан истифадя, сойуьун тятбиги: буз говуьу вя ялалты васитяляр

Fiziki sağlamlıq göstəricilərini təyin edir: Тemperatur, arterial təzyiqi ölçməyi, nəbzi və tənəffüsü saymağı bacarırlar. Гan dövranına təsir tədbirlərini nümayiş  edir: Банкаларын, хардал йахмаларынын, исидиъи компреслярин гойулма, иситгаъдан истифадя, сойуьун тятбиги qaydalarına yiyələnirlər

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

IX

2

М-3

Инсан  анатомийасы  Щярякят дайаг апараты

Сцмцк сыныглары.  

Инсан  анатомийасыna giriş. Щярякят дайаг апараты

Сцмцкляр, formaları, tərkibi вя онларын ясас функсийалары.

Инсанын скелети.

Сыныгларын нювляри (aчыг вя гапалы), яламятляри, аьырлашмалары, илк тибби йардым.

İnsan skeletinin quruluşunu, hissələrini anatomik atlas, muljaj vasitəsilə şərh edir

Sınıqların növlərini təsnif edir, əlamətlərini təhlil edir, və ilkin yardın etməyi bacarır

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

X

2

М-4

Tənəffüs sistemi. Tənəffüs üzvlərinin xəstəlikləri zamanı ilk yardım

Тяняффцс йолларынын инфексийалары

Вярям хястялийи

Тяняффцс цзвляри: бурун, гыртлаг, трахейа, бронхлар, аь ъийярляр, плевра: функсийалары.

Bронхиал астма, щякимягядяр йардым.

Грипп, анэина: тюрядиъиляри, йолухма йоллары, яламятляри, профилактикасы

Вярям хястялийи

Tənəffüs sisteminin quruluşunu, funksiyalarını təhlil edir.

Bronxial astma tutmaları zamanı həkiməqədər yardım etməyi bacarır.

Qrip, angina, vərəm xəstəliklərinin əlamətlərini təhlil edir, fərqləndirir və ilkin yardım etməyi bacarır

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

X-XI

4

М-5

Ürək qan damar sistemi

Ürək qan damar sistemi xəstəlikləri

Qanaxmalar

Qan və onun funksiyaları, qanın formalı elementləri.

Ürək , артерийалар, веналар вя капилйарлар. Böyük və kiçik qan dövranı

Ürəyin  işemik xəstəliyi: stenokardiya, miokard infatktı həkiməqədər yardım.

Dамар çatışmazlığı (bayılma, коллапс): təxirəsalınmaz  tibbi yardım

Hipertoniya xəstəliyi, hipertonik kriz, həkiməqədər yardım

Qanaxmaların növləri, xarakteristikası. Qanaxmanın müvəqqətti saxlanma üsulları.  Mədə, burun  və  ağ  ciyər  qanaxmaları,  ilk  yardım 

Qan və funksiyalarını, qanın formalı elementlərini  araşdırır.

Böyük və kiçik qan dövranını fərqləndirir.

Stenokardiya, miokard infarktı, damar çatmazlığı, hipertonik kriz zamanı ilkin yardım etməyi bacarır.

Qanaxmaların növlərini, müvəqqəti saxlanma üsullarını təhlil edir

Mədə, burun və ağ ciyər qanaxmaları zamanı ilkin yardım göstərməyi bacarır

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

XI

2

М-6

Həzm sistem. Həzm sistemi üzvlərinin xəstəlikləri Bağırsaq infeksiyaları

Virus hepatiti

Аğız boşluğu və ağız boşluğu üzvləri (dişlər), qida borusu, mədə, nazik və yoğun bağırsaq. Mədəaltı vəz, Qara ciyər, Öd kisəsi

Mədə və onikibarmaq bağırsağın xorası: həkiməqədər yardım

Öddaşı xəstəliyi zamanı təxirəsalınmaz yardım

Virus hepatiti

Botulizm  хястялиyi

Həzm sisteminin quruluşunu və funksiyalarını təhlil edir.

Xora xəstəliyinin, öd daşı xəstəliyinin əlamətlərini şərh edir və ilkin yardım etməyi bacarır.

Virus hepatiti  və Botulizm xəstəliyinin yoluxma yollarını, əlamətlərini təhlil edir, Botulizmdən zəhərlənmə zamanı ilkin yardım etməyi bacarır

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

XII

2

М-7

İфраzат системi.

Eндокрин системi

Ifrazат цзвляри: бюйрякляр, сидик ахарлары, сидик кисяси, sidik kanalı – гурулушу  вя функсийалары.

Ифраzат системинин хястяликляри:  систит, бюйряк дашы хястялийи:  щякимягядяр йардым

Ендокрин вязиляр вя онларын функсийалары

Шякярли диабет: növləri, əlamətləri, ağırlaşmaları (hiperqlikemik кома вя щипогликемик кома), щякимягядяр йардым.

Ifrazат sisteminin quruluşunu və funksiyalarını təhlil edir

Sistit, böyrəkdaşı xəstəliyi zamanı ilk yardım etməyi bacarır.

Шякярли диабетin növlərini təsnif edir, əlamətlərini, ağırlaşmalarını təhlil edir, hiperqlikemik вя щипогликемик комаnı fərqləndirir, щякимягядяр йардым göstərməyi bacarır

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

XII

2

М-8

 Sinir sistemi

Nevrozlar

Kəllə-beyin zədələnmələri

Sinir sistemi. Mərkəzi və periferik sinir sistemi. Somatik və vegetativ sinir sistemi.

Nevrozlar

Кяллянин вя баш бейнин зядялянмяляри: bейин силкялянмяси, язилмяси вя сыхылмасы;  яламятляри, аьырлашмалары və  илк тибби йардым

Sinir sisteminin quruluşunu, mərkəzi və periferik sinir sisteminin funksiyalarını  fərqləndirir.

Nevrozları bir-birindən ayırd edir. Кяллянин вя баш бейнин зядялянмяляриnin əlamətlərini təhlil edir, илк тибби йардым etməyi bacarır

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

XIII

4

М-9

Реанимасийа тядбирляр

Кяскин зящярлянмяляр

Реанимасийа haqqında anlayış.

Ürəyin qapalı masajı.

Ağ ciyərlərin süni ventilyasıyası (аьыздан аьыза, аьыздан буруна).

Суда боьулмa. İlk yardım

İsti  vurma  və  gün  vurma, ilk  yardım 

İlan, arı, əqrəb  sancmaları haqqında anlayış; яламятляри, аьырлашмалары, ilk yardım, профилактикасы

Quduzluq

Suда боьулмa zamanı ürəyin qapalı masajı və ağ ciyərlərin süni ventilyasıyası (аьыздан аьыза, аьыздан буруна) tədbirlərinə yiyələnir.

İsti  vurma  və  gün  vurma zamanı ilk yardım göstərməyi bacarır

İlan, arı, əqrəb  sancmalarının яламятляриnı, аьырлашмаларыnı şərh edir, ilk yardım etməyi bacarır.

Quduzluğun profilaktikasını izah edir

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

XIV

4

М-10

Qapalı və açıq zədələnmələr (yaralar)

Zədələnmələr, онларын нювляри. Qapalı (dərialtı) zədələnmələr: ilk tibbi yardım .

Uzun sürən sıxılma sindromu (травматик токсикоз),  илк тибби йардым

Aчыг зядялянмяляр: yаралар və нювляри, илк тибби йардым

döş qəfəsi zədələnməri:  Пневматоракс (qapalı, ачыг вя клапанлы), hemotoraks: iлк тибби йардым

Зядя шоку: iлк тибби йардым (ağrısızlaşdırma, ганахманын müvəqqəti dayandırılması, sarğı гойулмасы, иммобилизасийа)

Qapalı (dərialtı) zədələnmələr,  uzun sürən sıxılma sindromu, yаралар, döş qəfəsi zədələnmələri əlamətlərini ayırd edir.

Зядя шоку zamanı iлк тибби йардым göstərməyi  (ağrısızlaşdırma, ганахманын müvəqqəti dayandırılması, иммобилизасийа etməyi) bacarır.

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar

 PDF

XV

4

М-11

Йаныглар (şüa yanıqları), донмалар, електрозядялəр Анаероб  инфексийалар: Тетанус

Йаныглар: yаныгларын нювляри вя dərəcələri, илк тибби йардым.

Donma. Dərəcələri ümumi və yerli donma , илк тибби йардым.

Еlektrozədələr. Elektrozədələnmələr zamanı yerli və ümumi əlamətləri илк тибби йардым

Тетанус: йаранын йерли яламятляри, цмуми эедиши, ilk yardım (Steril sarğı qoyulması, ağrısızlaşdırma)  və профилактикаsı

Yаныгларын, donmaların və elektrozədələnmərin нювляриni, dərəcələrini differensasiya edir,əlamətlərini fərqləndirir, илк тибби йардым göstərməyi bacarır.

Тетанусlu  йаранын йерли яламятляриni, цмуми эедишиni təhlil edir, ilk yardım etməyi (yaranın təmizlənməsi və steril sarğı qoyulması)   bacarır və profilaktikasını  şərh edir.

C.N.Hacıyev, N.C.Hacıyev “Həkiməqədər yardım” 2017.

N.M.Əsgərov “Həkiməqədərki dövrdə ilk yardım” 2013.

 Z.H.Hüseynova, S.Ə.Xəlilova, Z.H.Qurbanova İlk tibbi yardın (məlumat kitabı) 2006. T. Mehdiyev Tibbi biliklərin əsasları mühazirələr. Bakı-2021.

S.X. Zamanova, N.M. Məmmədova, Y.F. Məmmədova  Anatomiya  Bakı-1922

Sağlamolun.az, kayzen.az Panaseya.az saytlar.

PDF

Ъями

60